Yunan Mitolojisinde Leda, Aitolia Kralı Thestios’un kızı ve Sparta Kralı Tyndareos’un eşidir. Tasvirlerinde genellikle beyaz bir kuğuyla beraber betimlenmektedir.

Günlerden bir gün tanrıların tanrısı Zeus güzel bir kadın olan Leda’dan oldukça etkilenir. Leda’ya nasıl yanaşacağı hakkında bir süre düşünen Zeus, güzel Leda’yı gölde yıkanırken görür ve bunu fırsat bilip bir kuğu kılığına girerek onunla birlikte olur. Bu birliktelik sonucu Leda iki adet yumurta yumurtlar. Kimi anlatılanlara göre ise tek bir yumurta yumurtlamıştır. Bu yumurtalardan iki adet ikiz dünyaya getiren güzel kadının çocuklarının ismi Helen, Kastor, Klytaimestra ve Polydeukes’tir. Zeus’un Leda ile birlikte olduğu günün gecesinde Leda aynı zamanda eşiyle de ilişkiye girmiştir. Bu sebepten dolayı çocukların hangilerinin Zeus’tan, hangilerinin Leda’nın eşi Tyndareos’tan olduğu tam olarak bilinmemektedir. Fakat bazı kaynaklara göre Zeus’tan Helen ve Kastor, Tyndareos’tan ise Polydeukes ve Klytaimestra dünyaya gelmiştir. Bazı kaynaklara göre ise Zeus’tan olma ikizler Helen ve Polydeukes, Tyndareos’tan olma ikizler ise Kastor ve Klytaimestra’dır. Bu durum Yunan mitolojisinin bir türlü kesin sonuca varılamayan üzerinde çeşitli söylenceler bulunan bir parçasıdır. Fakat genel bir düşünce vardır ki tanrısal güzelliğe sahip Helen genellikle Zeus’un kızı olarak kabul edilir. Ayrıca Polydeukes’in ölümsüz olduğundan bahsedilmektedir. Polydeukes’in bu özelliğini göz önünde bulundurursak eğer Zeus’tan olma çocukların tanrısal güzelliğe sahip Helen ve ölümsüzlüğe sahip olan Polydeukes olması muhtemeldir. 

Helen’in doğumu hakkında bir farklı efsane daha bulunmaktadır. Bu efsaneye göre Zeus bir kuğu kılığında Leda’yla değil, kendisinden sürekli kaçmaya çalışan intikam tanrıçası Nemesis’le birlikte olmuştur. Birliktelik sonucu yumurtlayan Nemesis ise yumurtasını daha sonra Leda’ya vermiş ve bu yumurtadan Helen doğmuştur. Leda ise Helen’i diğer çocuklarıyla birlikte kendi kızıymışçasına büyütmüştür. Leda’nın çocuklarının hangilerinin Zeus’tan olduğu kesin olarak bilinmediğinden dolayı sizlere dört kardeşten de bahsetmek istiyorum. Öncelikle Yunan kültürünün en önemli güzellik örneklerinden birisi olan Helen’den başlayalım. Helen tasvirlerinde uzun altın sarısı saçlarıyla ve yeşil gözleriyle bilinmektedir. Bir elinde ise genellikle güzelliği temsil eden aynayı tutmaktadır. Helen, meşhur Truva savaşının çıkmasına sebep olan kadındır. Güzeller güzeli Helen’in birçok talibi olmuştur. Fakat Helen ile evlenme şerefine Mykene Kralı Agamemnon’un kardeşi Menelaos erişmiştir. Menelaos Sparta Kralı Tyndareos’un kızı Helen ile evlendikten sonra kralın isteği üzerine Sparta Kralı olmuştur. Helen ile Menelaos’un oldukça mutlu evlilikleri devam ederken Afrodit’in Helen’in aklına girmesiyle Helen, Truva Prensi Paris’e kaçmıştır. Paris’ten Harmione adında bir çocuğu olmuştur. Paris’in Helen’i kaçırmasından sonra Homeros’un İlyada’sında bahsedilen meşhur Truva savaşı patlak vermiştir. Savaş esnasında Helen’i kaçıran Truva Prensi Paris ölmüştür ve Helen, Truva Kralı Priamos’un isteğiyle Paris’in kardeşi Deiphobos ile evlendirilmiştir. Daha sonra Truva’nın yağması sırasında eşi Menelaos Helen’i tekrar Sparta’ya kaçırmıştır. Helen aslında bir Spartalı olsa da Truvalı olarak anılmasını istediğinden dolayı sıklıkla “Truvalı Helen” olarak anılmaktadır. Helen ölürken ağzından son olarak Paris’in ismi ve Zeus’a ithafen baba kelimesi çıkmıştır.

Leda’nın bir diğer kız çocuğu olan Klytaimestra’dan bahsedecek olursak eğer Klytaimestra Mykene Kralı Agamemnon’un eşidir. Agamemnon’dan üç kız bir erkek dört çocuğu olmuştur. Bu çocuklar Orestes, Elektra, Khrysothemis ve İphigenia’dır. Bu dört isim Yunan tragedyasının ve destanlarının en önemli eserlerine konu olmuşlardır. Agamemnon Truva savaşına gitmek için Akha ordusunu Aulis’te toplar ve rüzgardan dolayı yola çıkamaz. Rüzgarın bir türlü istedikleri gibi esmemesinin sebebi ise Agamemnon’un avlanırken Artemis’in kutsal geyiğini öldürmesidir. Agamemnon’un kendisini tanrıçaya affettirmesinin bir yolu vardır. O da eşi Klytaimestra’dan olma kızı İphigenia’yı kurban etmektir. Agamemnon kızını kurban eder ve eşi Klytaimestra’nın nefretini kazanır. Bazı anlatılara göre ise tam kızını kurban edeceği sırada Artemis bir geyikle gelerek kızın kurban edilmesini engeller. Klytaimestra, Agamemnon savaştayken onu amcasının oğlu ile aldatır. Savaş bittikten sonra ise Agamemnon yurduna Kassandra ile birlikte döner. Fakat hiç beklemediği şekilde eşi Klytaimestra ve amcaoğlu Aegistos onu ve yanında gelen Kassandra’yı oracıkta 

Daha sonraları ise Agamemnon’un oğlu Orestes babasının intikamını almak için gelir. Annesini ve annesinin eşi Aegistos’u öldürür.

Leda’nın meşhur oğulları Polydeukes ve Kastor’a gelecek olursak eğer bu iki kardeş genellikle beraber anılmaktadır. Polydeukes aynı zamanda Pollux olarak da bilinmektedir. Bu ikiliden kaynaklarda Dioskurlar olarak bahsedilir. Dioskurlar “Zeus’un gençleri” anlamına gelmektedir. Kardeşlerden boksör olan Polydeukes ölümsüzken, bir seyis olan Kastor ise ölümlüdür. Spor ve atlar ile ilişkilendirilen Polydeukes ve Kastor kardeşler aynı zamanda Yunan kültüründe kardeşliğin simgesi olarak kabul edilmiştir. Anlatılanlara göre Atina Kralı Theseus günün birinde Polydeukes ve Kastor’un kız kardeşi Helen’i kaçırmıştır. Kardeşler bu duruma bir hayli sinirlenmiş ve Atina’ya sefere çıkarak kız kardeşlerini oradan kurtarmışlardır. Bununla da kalmayıp Theseus’un annesi Aithra’yı da Sparta’ya kaçırmışlardır. Kız kardeşleri Helen yüzünden başlayan Truva savaşında ölümleri dolayısıyla yer alamayan Polydeukes ve Kastor kardeşler, Argonotlar seferinde ve meşhur Kalydon domuz avında bulunma fırsatı yakalamışlardır. İkilinin ölümü Yunan mitolojisinin oldukça trajik efsanelerinden birisidir.

Günlerden bir gün kardeşler Leukippos’un kızları Phoibe ve Hilaira’yı kendilerine eş olarak almak ister. Fakat bu kızların Lynkeus ve İdas adında nişanlıları bulunmaktadır. Kızların nişanlıları aynı zamanda amcaoğullarıdır. Polydeukes ve Kastor kardeşler bu kızları kaçırmaya çalışınca kızların nişanlıları Lynkeus ve İdas kardeşler bu ikilinin peşine düşmüşlerdir. Uzun bir koşuşturmanın ardından karşı karşıya gelmişler ve büyük bir kavgaya tutuşmuşlardır. Bu kavga sonucunda bir ölümlü olan Kastor oracıkta can vermiş. Kastor’un ölümsüz kardeşi Polydeukes ise ağır yaralanmıştır. Zeus ise birbirinden ayrılmayan bu kardeşlere acıyarak onları mutlu etmek için birer yıldıza çevirmiştir. Bu ikili aynı zamanda bu efsane sonucunda ikizler burcunu oluşturmuştur. 

KAYNAKÇA: Erhat, Azra, Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul, Türkiye, 1972 Cömert, Bedrettin, Giotto’nun Sanatı, De Ki Yayınları, Ankara, Türkiye, 2007

İlgili İçerik: Apollon ve Marsyas Efsanesi

İlgili İçerik: Zeus: Tanrıların En Kudretlisi ve En Çapkını

İlgili İçerik: Yıldırım Tanrısı Thor Kimdir? Ne Tanrısı? Özellikleri Neler?

İlgili İçerik: Davud ve Golyat'ın Hikayesi