Leonardo da Vinci, Son akşam yemeği ve Mona Lisa gibi tablolarının yanı sıra uçan makine gibi icatlarıyla tanınan bir Rönesans sanatçısı ve mühendisiydi.
Leonardo da Vinci Kimdir?
Leonardo da Vinci bir Rönesans ressamı, heykeltraş, mimar, mucit, askeri mühendis ve tasarımcıydı.
Kısaca gerçek bir rönesans insanının özetidir. Meraklı bir zihin ve parlak zekası olan da Vinci bilim ve doğa yasalarını inceledi ve çalışmalarında harika bilgiler sundu. Onun çizimleri, tabloları ve diğer çalışmaları yüzyıllar boyunca sayısız sanatçı ve mühendisi etkilemiştir.
Küçüklüğü
Da Vinci, 15 Nisan 1452’de İtalya’nın Toskana bölgesindeki (Floransa’nın yaklaşık 18 mil batısında) Anchiano köyünün dışındaki bir çiftlik evinde doğdu.
Saygın Floransalı noter Sör Piero ve Katarina adında genç bir köylü kadının evlilik dışı çocuğu olan da Vinci, babası ve üvey annesi tarafından büyütüldü.
5 yaşındayken amcası, büyükanne ve büyükbabasıyla birlikte yaşadığı Vinci’nin yakınlarındaki (soyadının geldiği kasaba) babasının mülküne taşındı.
Eğitimi
Genç da Vinci, temel okuma, yazma ve matematiksel eğitimin dışında pek resmi eğitim almadı ancak sanatsal yetenekleri ve yatkınlığı küçük yaşlarından belliydi.
Da Vinci, 14 yaşlarındayken, Floransa’da ünlü sanatçı Andrea del Verrocchio’nun yanında uzun bir çıraklık dönemine başladı.
Metal işleme, deri sanatları, heykeltraşlık, çizim, portreler ve marangozluk dahil olmak üzere çok çeşitli teknik beceriler kazandı.
Bilinen en eski eseri – Arno vadisindeki bir manzaranın mürekkeple çizimi- 1473’te çizilmiştir.
İlk Çalışmaları
20 yaşında, da Vinci Floransa Saint Luke Loncası’na usta sanatçı olarak katılmaya hak kazandı ve kendi atölyesini kurdu. Ancak, del Verroccihio ile beş yıl daha işbirliği yapmaya devam etti.
Del Verroccihio’nun 1475 yıllarında yapmış olduğu “Mesih’in Vaftizi” adlı eserinin arka planını ve İsa’nın cübbesini tutan genç meleği öğrencisinin yardımıyla boyayıp tamamladığı düşünülmektedir.
Sanatçı Giorgio Vasari tarafından 1550 yıllarında yazılan “En mükemmel ressamların, heykeltraşların ve mimarların yaşamları” adlı eserine göre del Verroccihio, öğrencisinin yeteneği karşısında öyle alçak gönüllüydü ki, ondan sonra bir daha eline hiç boya fırçası almamıştı.(Ancak çoğu bilgin, Vasari’nin sunmuş olduğu bu bilgiyi reddeder.)
1478’de, del Verroccihio’nun stüdyosundan ayrıldıktan sonra da Vinci Floransa’daki Palazzo Veccihio’nun içindeki bir şapelde ikamet etmek üzere bir sunak için bağımsız komisyonunu aldı.
Üç yıl sonra, Floransa’daki San Donato a Scopeto’nun Augustinian Rahipleri, ona “Magi’nin Hayranlığı’nı resmetmesi için görev verdi. Ancak genç sanatçı şehri terk edecek ve her iki görevi de tamamlamadan bırakmak zorunda kalacaktı.
Da Vinci’nin Tabloları
Da Vinci, sanatsal yetenekleriyle bilinmesine rağmen, ona atfedilen iki düzineden az tablo bulunur. Bunun bir nedeni, ilgi alanlarının çok çeşitli olması ve üretken bir ressam olmamasıydı. Da Vinci’nin en ünlü eserleri arasında “Vitruvian Man” (Vitruvius Adamı), ”The Last Supper” (Son Akşam Yemeği) ve ”Mona Lisa” yer almaktadır.
Vitruvian Man
Da Vinci’nin 1490’da çizdiği çıplak bir erkek figürünü kolları ve bacakları birbirinden ayrı bir kare ve bir daire içinde iki üst üste bindirilmiş pozisyonda betimleyen ”Vitruvius Adamı” taslağında mükemmel bir şekilde kesişiyordu.
Şu anda ünlü olan eskiz sanatı, da Vinci’nin orantı ve simetri çalışmasının yanı sıra insanı doğal dünyayla ilişkilendirme arzusunu temsil ediyor.
The Last Supper - Son Akşam Yemeği
1495 civarında, o zamanlar Milano Dükü olan Ludovico Sforza, Milano’daki Santa Maria delle Grazie manastırının içindeki yemek salonunun arka duvarını “Son Akşam Yemeği”ni boyaması için da Vinci’yi görevlendirdi.
Tamamlanması yaklaşık üç yıl süren şaheser, İsa’nın Fısıh yemeği için toplanan On İki Havari’ye içlerinden birinin yakında kendisine ihanet edeceğini bildirdiği anın dramını yakalar. Masanın etrafındaki figürlerin yüz ifadeleri ve beden dili, ustaca kompozisyona hayat veriyor.
Da Vinci’nin taze sıva üzerine fresk boyamak yerine kuru sıva üzerine tempera ve yağ ile boyama kararı, ”Son Akşam Yemeği”nin hızla bozulmasına ve pul pul dökülmesine neden oldu. Uygun olmayan bir restorasyon duvar resmine daha fazla zarar vermesine rağmen, günümüzde modern koruma teknikleri kullanılarak stabilize edilmiştir.
HØGHHEIM Store'daki Son Akşam Yemeği ürünlerine ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Mona Lisa
1503’te da Vinci, en ünlü tablosu –ve tartışmasız dünyanın en ünlü tablosu – olacak olan “Mona Lisa” üzerinde çalışmaya başladı. Özel sipariş edilen bu çalışma, da Vinci’nin sfumato tekniğinden üretilen yarı portredeki kadının esrarengiz gülümsemesi ile karakterizedir.
“Mona Lisa”nın cazibesine ek olarak konunun kimliğini çevreleyen gizemdir. Adı açıklanmayan bir fahişe olan Napoli Prensesi Isabella ve da Vinci’nin kendi annesi, başyapıt için potansiyel bakıcılar olarak öne sürüldü. Hatta konunun bir kadın olmadığı, da Vinci’nin kadın kıyafetleri giymiş uzun zaman boyunca yanında çıraklık yapmış olan Salai olabileceği bile öne sürülmüş.
Bununla birlikte, erken bir biyografi yazarının hesaplarına dayanarak, ”Mona Lisa” zengin bir Floransalı ipek tüccarının karısı olan Lisa del Giocondo’nun bir resmidir. Resmin orijinal İtalyan adı - “La Gioconda”- teoriyi destekliyor, ancak kesin olmaktan çok uzak. Bazı sanat tarihçileri, tüccarın portreyi çiftin bir sonraki çocuğunun bekleyen doğumunu kutlamak için görevlendirdiğine inanıyor bu da deneğin resim sırasında hamile olabileceği anlamına geliyor.
Gioconda ailesi tabloyu gerçekten sipariş ettiyse, asla almadılar. Da Vinci için, ”Mona Lisa” sonsuza dek devam eden bir çalışmaydı, çünkü onun mükemmellik girişimiydi ve o tablodan asla ayrılmadı. Bugün, ”Mona Lisa” Fransa’nın Paris kentinedeki Louvre Müzesi’nde asılı kurşun geçirmez camın arkasına saklanmış ve her yıl milyonlarca ziyaretçi tarafından görülen paha biçilmez bir ulusal hazine olarak kabul ediliyor.
HØGHHEIM Store'daki Mona Lisa ürünlerine ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Battle of Anghiari
1503’te da Vinci, Palazzo Vecchio’ daki meclis salonu için yaptırılan ve “Son Akşam Yemeği”nin iki katı büyüklüğünde olan bir duvar resmi olan “Battle of Anghiari” üzerinde de çalışmaya başladı.
Duvar resmi bitirme şansı bulamadan bozulmaya başlayınca iki yıl sonra ”Anghiari Savaşı” projesini bıraktı.
İcatları
1482’de Floransa hükümdarı Lorenzo de’Medici, da Vinci’yi gümüş bir lir yaratması ve onu barış hareketi olarak Ludovico Sforza’ya getirmesi için görevlendirdi. Bunu yaptıktan sonra da Vinci, Ludovico’ ya bir iş için kulis yaptı ve müstakbel Milan Dükü’ne bir sanatçı olarak kayda değer yeteneklerinden zar zor bahseden ve bunun yerine bir mühendis askeri olarak daha pazarlanabilir becerilerini lanse eden bir mektup gönderdi.
Da Vinci, yaratıcı zekasını kullanarak, yanlarına tırpan bıçakları monte edilmiş bir savaş arabası, bir şaftı çeviren iki adam tarafından marş şaftı zırhlı bir tank ve hatta çalışması için küçük bir insan ordusu gerektiren devasa bir tatar yayı gibi savaş makinelerinin taslağını çizdi.
Mektup işe yaradı ve Ludovico da Vinci’yi 17 yıl sürecek bir görev süresi için Milano’ya getirdi. Milano’da geçirdiği süre boyunca da Vinci, ”Son Akşam Yemeği” nde dahil olmak üzere çok sayıda sanatsal projede çalışmak üzere görevlendirildi.
Da Vinci’nin Sforza klanı tarafından bir mimari ve askeri mühendislik danışmanı, bir ressam ve heykeltraş olarak istihdam edilme yeteneği, da Vinci’nin çok çeşitli konulardaki keskin zekasını ve merakını dile getirdi.
Uçan Makine
Da Vinci, her zaman çağının ilerisinde bir adam olarak, günümüz bisikletleri ve ya helikopterlerine benzeyen eskizlerle adeta geleceğe dair kehanetlerde bulunuyor gibiydi.
Belki de en bilinen buluşu, bir yarasanın fizyolojisine dayanan bir uçan makinedir. Uçuş mekaniğine ilişkin bu ve diğer keşifler, da Vinci’nin 1505’te başladığı kuş havacılığı üzerine bir çalışma olan ”Flight of Birds” (Kuşların Uçuşu)üzerine bir Kodeksi’nde bulunur.
Rönesans hümanizminin birçok lideri gibi, da Vinci bilim ve sanat arasında bir ayrım görmedi. İkisini ayrı disiplinler yerine iç içe geçmiş disiplinler olarak gördü. Bilim okumanın onu daha iyi bir sanatçı yapacağına inanıyordu.
1502 ve 1503’te da Vinci; kısa bir süre Floransa’da Papa Alexander VI’nın gayri meşru oğlu ve papalık ordusunun komutanı Cesare Borgia için askeri mühendis olarak çalıştı. Askeri inşaat projelerini araştırmak, şehir planları ve topografik haritalar çizmek için Floransa’nın dışına çıktı.
Muhtemelen ünlü diplomat Niccolo Machiavelli ile birlikte, savaş zamanı düşmanının denize erişimini engellemek için Arno Nehri’ni rakip Pisa’dan uzaklaştırmak için planlar tasarladı.
Da Vinci’nin Anatomi ve Bilim Alanındaki Çalışmaları
Da Vinci, görmenin insanöğlunun en önemli duyusu ve gözün en önemli organı olduğunu düşündü ve “saper verede” nin, yani “görmeyi bilmenin” önemini vurguladı. Gözlem yoluyla doğrudan bilgi ve gerçeklerin birikimine inanıyordu.
Da Vinci, ”İyi bir ressamın resmetmesi gereken iki ana nesnesi vardır: İnsan ruhunun iyi niyeti.”
“İlki kolay, ikincisi zor, çünkü el kol ve kol hereketleriyle ifade edilmelidir.”
Bu jestleri ve hareketleri daha doğru bir şekilde tasvir etmek için da Vinci, 1480’lerde anatomiyi ciddi bir şekilde incelemeye, insan ve hayvan bedenlerini gözlemlemeye başladı. Rahimdeki bir fetüs, kalp ve damar sistemi, cinsel organlar, diğer kemik ve kas yapılarına ilişkin çizimleri, insan kayıtlarındaki ilklerden bazılarıdır.
Da Vinci, anatomik araştırmalarına ek olarak botanik, jeoloji, zooloji, hidrolik, havacılık ve fizik okudu. Gözlemlerini, kemerinin içine sıkıştırdığı gevşek kağıtlar ve pedler üzerine çizdi.
Da Vinci kağıtları defterlere yerleştirdi ve onları resim mimari, mekanik ve insan anatomisi olmak üzere dört geniş tema etrafında düzenledi. Düzinelerce not defterini incelikle çizilmiş illüstrasyonlar ve bilimsel gözlemlerle doldurdu.
Heykelleri
Ludovico Sforza ayrıca da Vinci’ye babası ve aile hanedanlığının kurucusu Francesco Sforza’nın binicilik yapılan 16 metrelik bronz bir heykelini yapma görevini verdi.
Da Vinci, atölyesindeki çırakların ve öğrencilerin yardımıyla bir düzineden fazla yıl boyunca proje üzerinde çalıştı.
Da Vinci, heykelin gerçek boyutlu bir kil modelini yonttu, ancak Fransa ile savaş, heykellerin değil, topların dökümünde bronz kullanılması gerektiğinde proje askıya alındı. Fransız kuvvetleri 1499’da Milano’yu ele geçirip kil modeli parçalara ayırdıktan sonra da Vinci, dük ve Sforza ailesiyle birlikte şehirden kaçtı.
İronik olarak,1499’da Ludovico’yu fetheden Fransız kuvvetlerine liderlik eden Gian Giacomo Trivulzio, Düşmanının ayak izlerini takip etti ve da Vinci’yi mezarına monte edilebilecek büyük bir binicilik heykeli yapmakla görevlendirdi. Yıllarca süren çalışma ve da Vinci eskizinden sonra Trivulzio, sonunda hiç bitmeyen heykelin boyutunu küçültmeye karar verdi.
Son Yılları
Da Vinci, yedi yıl önce şehri ele geçiren ve onu kaçmaya zorlayan Fransız yöneticiler için çalışmak üzere 1506’da Milano’ya döndü.
Stüdyosuna katılan öğrenciler arasında, hayatının geri kalanında da Vinci’nin en yakın arkadaşı olacak genç Milanlı aristokrat Francesco Melzi vardı. Ancak Milano’daki ikinci görevi sırasında çok az resim yaptı ve zamanının çoğunu bilimsel çalışmalara adadı.
Siyasi çekişmeler ve Fransızların Milano’dan geçici olarak atılmasının ortasında, da Vinci şehri terk etti ve 1513’te Salai, Melzi ve iki stüdyo asistanıyla birlikte Roma’ya taşındı. Yeni atanan Papa Leo X’in kardeşi ve eski patronunun oğlu Guiliano de’ Medici, da Vinci’ye Vatikan’daki evinde bir dizi odayla birlikte aylık maaş verdi.
Ancak teni patronu da Vinci’ye çok az iş verdi. Büyük komisyonlardan yoksun olduğu için Roma’daki zamanının çoğunu matematiksel çalışmalara ve bilimsel araştırmalara adadı.
Fransa Kralı I.Francis ile Papa Leo X arasında Bologna’da 1515’te yapılan bir toplantıda hazır bulunduktan sonra, yeni Fransız hükümdarı da Vinci’ye “Birincil Ressam, Mühendis ve Mimar” unvanını teklif etti.
Da Vinci, Melzi ile birlikte bir daha geri dönmemek üzere Fransa’ya gitti. Amboise’de ki Loire Nehri boyunca kralın yazlık sarayının yakınındaki Chateau de Cloux’da yaşadı. Roma’da olduğu gibi, da Vinci Fransa’da bulunduğu süre boyunca çok az resim yaptı. Son sipariş edilen eserlerinden biri, bir buket zambak ortaya çıkarmak için göğsünü açıp yürüyebilen bir aslandı.
Da Vinci Nasıl Öldü?
Da Vinci, 2 Mayıs 1519’da 67 yaşında, olası bir felçten ötürü öldü. Bilimsel çalışmalarını ölümüne kadar sürdürdü; asistanı Melzi, mülkünün asıl varisi ve yöneticisi oldu. ”Mona Lisa” Salai’ye miras kaldı.
Ölümünden sonraki yüzyıllar boyunca, notları, çizimleri, gözlemleri ve bilimsel teorileri içeren özel dergilerinden binlerce sayfa gün yüzüne çıktı ve gerçek “Rönesans Adamı”nın daha eksiksiz bir ölçüsünü sağladı.
Kitap ve Filmler
Yıllar boyunca da Vinci hakkında çok sayıda şey yazılmış olmasına rağmen, Walter Isaacsın, sanatçının yaratımlarını ve icatlarını neyin yönlendirdiğine dair ayrıntılar sunan, beğenilen 2017 biyografisi “Leonardo da Vinci” ile ilgili yeni şeyler keşfetti.
2018 yılında Leonardo DiCaprio’nun başrol oynayacağı duyurulan filmde bu kitaptan esinlenilmiştir.
HØGHHEIM Store'daki Leonado da Vinci ürünlerine ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
İlgili İçerikler: Raffaello Sanzio (Raphael) kimdir? Eserleri neler?
İlgili İçerikler: Raphael'in Atina Okulu neden önemli? Hangi ünlü isimler tabloda?
