Bu yazımızda Jacques Louis David’in sansasyonel nitelik taşıyan, ayrıca sonradan birçok ressama ilham kaynağı olmuş, aynı zamanda siyasi nitelik taşıyan Marat’ın Ölümü isimli eserini inceleyeceğiz.
Jacques-Louis David 30 Ağustos 1748 - 29 Aralık 1825, tarihleri arasında yaşamış Fransız ressam. Eserde gördüğünüz kişi ressamın kendisi. 1794 yılında otoportre olarak çalışmış. Neoklasik tarzı tasarımlarıyla tanınan sanat döneminin en önemli ressamlarından biri. 1780'lerde, tarihsel resimleriyle Rokoko tarzını klasik bir tat ile kullandı.Yani dönemleri bir nevi harmanlayan ressamlardan.
Fransız Devrimi'nin aktif bir destekçesi olan David, Fransız Cumhuriyeti'nin aktif bir sanat diktatörüydü. Robespierre'in devrilmesi üzerine hapse giren David, Napolyon döneminde İmparatorluk tarzını kullanmış ve Venedik renklerine önem vermiştir. Oldukça fazla hayranı olan David, Fransız sanatının 19. yüzyıldaki temsilcisi olmuştu. Le Sacre de Napoléon ve Sokrates'in Ölümü döneme damgasını vuran eserlerindendir.
İKONİK BİR ESER-LA MORT DE MARA
YIL: 1793
TÜR: TUVAL ÜZERİNE YAĞLI BOYA
BOYUTLAR: 165 X128
KONUM: BELÇİKA KRALİYET GÜZEL SANATLAR MÜZESİ
Gördüğünüz kişi Marat, Jacques Louis David’in yakın arkadaşı. Her ikisi de çağdaşlığı ve sanatı destekleyen insanlar olarak biliniyor. Jean Paul Marat da dönemin sivri çıkışları ve dik duruşları ile bilinen, insan haklarını ve toplumdaki yoksulları destekleyecek nitelikte söylemleri ile dikkatleri çeken bir gazeteci. Fransa'da bir yıl hüküm süren Jakoben Partisinin en aktif üyelerinden biri. L'ami du peuple (Halkın Dostu) adlı bir gazete çıkaran Marat, Jironden Partisi üyeleri tarafından terörü desteklemekle suçlanırdı, Jiredon taraftarları tarafından sevilmezdi ve sürekli takip edilirdi.
MARAT NEDEN KÜVETTE?
Devrim döneminde Paris’in kraliyet polisinden kaçarken kanalizasyonlarda uzun süre saklanmak durumunda kalan, bu nedenle bir çeşit deri hastalığına yakalanan Marat, hastalığın etkilerini yatıştırmak amacıyla günün çoğunu evde su dolu küvette geçirerek yatıştırır. Öyle ki bazı tarihçiler Marat’nın dostlarıyla, hatta bazı konuklarıyla bile evinin küvet odasında toplantı yaptığı söylüyor.
CİNAYET NASIL İŞLENDİ?
13 Temmuz 1793 günü Marat'a önemli belgelerden bahsedeceği bahanesiyle evine gelen Charlotte Corday isimli kadın tarafından bıçak darbesiyle öldürülür. Charlotte, Jironden taraftarı aristokrat bir ailenin üyesidir. Corday, “Ben, 100.000 kişinin kellesini kurtarmak için 1 kişiyi öldürdüm” der; fakat bu açıklaması giyotin ile idam edilmesinin önüne geçemez.
Eserde gördüğünüz ,cinayeti işleyen Charlotte Corday, Jean-Jacques Hauer tarafından resmedilmiş.
ESERİN DETAYLARI
David, yakın arkadaşı olan Marat’ı ölümünden bir gün önce ziyaret etmiş ve farkında olmadan bu arkadaşı ile olan son görüşmesi olmuş.Değer verdiği dostunun kaybının acısı ile direkt bunu tuvale dökme kararı almış.
Tabloya ilk bakışta, bir cinayeti konu edinmesine rağmen, Marat’ın göğsündeki açık yara ve yerdeki bıçak dışında, rahatsızlık veren herhangi bir ögeye rastlanmaz. Daha ziyade sanki Marat gayet huzur içinde uyuyor gibi görünür. Buna resimde ışığın tek bir yerden gelmesini, çok fazla ayrıntı içerisinde boğulmamasını, renk geçişlerinin çok yumuşak bir şekilde işlenmesini de ekleyebiliriz.
Hatırlarsanız Marat’ın bir çeşit cilt rahatsızlığından muzdarip olduğuna değinmiştim. Resimde bunu işaret eden herhangi bir detay göremeyiz. Bu da ressamın yakın arkadaşını ideal bir şekilde göstermek istemesinden kaynaklanır. Ahh! Hangimiz sevdiklerimizi idealize etmeyiz ki... Özellikle kaybettikten sonra...
Tablonun ayrıntılarına bakacak olursak Marat beyaz çarşaflı bir küvetin içerisinde, sağ eli aşağı sarkmış halde resmedilmiş. Küvetin önünde yeşil örtülü küçük bir masa var. Bu Marat'ın çalışma masasıdır. Marat'ın sol elinde aslında gerçekte hiç var olmadığı söylenen bir mektup görülmekte, bu mektup suikastçisi olan Charlotte Croday’den kendisine yazılmıştır: "13 Temmuz 1793. Marieanne Charlotte Corday’dan yurttaş Marat’a. Mutsuz olduğum için sizin kaderinizi tayin etmeye hakkım var." Yine gerçekte hiç var olmadığı düşünülen bir mektup da küçük sandığın üzerinde üzerinde durmaktadır.
Çalışma masasının önündeki levhanın üzerine ressam, kendi adını ve yakın dostu Marat‘ın adını yazmıştır. Böylelikle sanatçı, eserini “A Marat’a” ithafen yaptığını belirterek ölümsüzleştirmiştir. Levhanın altında yazılan “L’an Deux” devrimin ikinci yılının içerisindeki zaman diliminde olunduğunu belirtmektedir. Resimdeki zıtlık olarak nitelendirebileceğimiz bir diğer unsur tüy kalem ve bıçağın birbirine yakın durmasıdır. Burada ressam bıçağa karşın kalemin önemini vurgulamış olabilir. Bir gazeteci olarak da Marat’ın tercihini kalemden yana kullandığını vurgular gibi...
ÖLÜMÜ KENDİSİNDEN DAHA POPÜLER OLDU
Fransız ressam Guillaume-Joseph Roques, 1793'te aynı isimli bir tablo çizer.
Fransız ressam Paul-Jacques-Aimé Baudry, 1858 yılında Charlotte Corday isimli bir tablo çizer. Burada suikastçisi olan Corday’i köşede saklanmış bir vaziyette tasvir etmiştir.
Ressam Edvard Munch da tablodan etkilenen sanatçılardan biridir. Munch, 1907 yılında tabloyu kendine özgü üslubu ile yeniden yorumlamıştır.
Bununla birlikte müzik gruplarının albüm kapağından, belgesel filmlerinin afişine kadar ilham olan bir eser olmuştur. 2013 yılında ise Marat'ın Ölümü Lady Gaga'nın efsanevi albümü ARTPOP çalışmaları için revize edilmiştir. Bu revize bir çok eleştirmen tarafından "çağlar arası çatışma" olarak adlandırılmıştır.
Bu ikonik eser bize de ilham kaynağı oldu. Siz de “Marat’ın Ölümü”ürünlerini keşfetmek isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Sanatla kalın.
Yazan: Merve Gökgöz
